Korte samenvatting
De officiaal van het hof van Luik doet uitspraak in een proces tussen bestuurder en convent van Sint-Gerlach te Houthem enerzijds en Jan van Meer en zijn echtgenote Oda uit Maastricht anderzijds. Partijen voerden het proces over de aanspraak die het klooster maakt op de helft van de nalatenschap van Godfried Kenterken uit Maastricht, broer van Oda en van Jutta, non van Sint-Gerlach. De officiaal wijst de helft van deze goederen toe aan het klooster.
Latijnse tekst van de oorkonde
In nomine Domini, amen.
Universis presentes litteras inspecturis ·· officialis curie Leodiensis salutem in Domino sempiternam.
Noveritis quod cum ·· procurator religiosarum personarum, ·· prepositi et conventus monialium monasterii sancti Gerlaci, ordinis Premonstratensis, Leodiensis dyocesis, agens nomine procuratorio et pro ipsis religiosis Iohannem de Mere et Odam, eius uxorem, de Traiecto, predicte dyocesis auctoritate ordinaria coram nobis traxisset in causam, predictus ·· procurator nomine predicto contra eosdem Iohannem et Odam petitionem suam edidit in hunc modum:
·· Officialis dicit in iure coram vobis: ·· procurator ·· prepositi et conventus monialium sancti Gerlaci, Leodiensis dyocesis, ordinis Premonstratensis, nomine procuratorio et pro ipsis religiosis contra Iohannem dictum de Mere et Odam, uxorem suam, quondam sororem legitimam Godefridi dicti Kenterken de Traiecto, quod licet ad ipsos religiosos pro parte media bona immobilia Godefridi quondam predicti, qui quoad ipsa bona immobilia intestatus decessit ratione Iuette, quondam sororis legitime dicti Godefridi, libere conditionis monialis et professe in monasterio dictarum religiosarum, et pro alia media parte ad Odam ream predictam et ipsum Iohannem, eius maritum, ratione ipsius uxoris sue pertineant et sint legitime devoluta, ipsi tamen rei divisionem bonorum predictorum cum ipsis religiosis subire et dicta bona cum dicto monasterio dividere recusaverunt et recusant, minus iuste impediverunt et impediunt minus iuste dicti rei quominus ipsi religiosi possessionem dictorum bonorum pro parte media valeant adhipisci, quamquam etiam ex habundanti ipsis religiosis a sede apostolica sit indultum ut possessiones et alia bona mobilia et immobilia que liberas personas monialium et conversarum, que e seculo fugientes in ipsarum monialium monasterio habitum religiosarum assumpserint, contigissent iure successionis vel alio legitimo modo in eodem seculo permanendo post emissam ab eis in eodem monasterio professionem valeant petere, recipere ac etiam retinere.
Quare petit dictus ·· procurator nomine predicto dictos reos sibi nomine dictarum religiosarum vel ipsis religiosis ad hoc condempnari et compelli ut dictorum bonorum divisionem cum ipsis religiosis subeant et quod dicta bona cum eisdem religiosis dividant, seu quod vos, domine ·· officialis, dicta bona inter ipsas partes dividatis seu dividi faciatis et medietatem dictorum bonorum ipsis religiosis adiudicetis et quod ipsos reos ad hoc condempnetis et compellatis quod partis medie dictorum bonorum, que per divisionem predictam ipsos religiosos continget, possessionem ipsos religiosos adhipisci permittant rationibus premissis, et in expensis litis factis et faciendis petit dictus procurator nomine predicto dictos reos sibi nomine dictarum religiosarum vel ipsis religiosis condempnari, officium vestrum in premissis in quantum ius fuerit implorando, maxime cum dicti rei premissis coram probis recognoverint esse vera.
Hec dicit et petit, salvo sibi iure addendi, minuendi etcetera, protestans sibi valere de premissis que probabit.
Lite igitur super dicta petitione inter easdem partes legitime contestata, iurato de calumpnia, positionibus a dictis ·· preposito et ·· procuratore et responsionibus dictorum coniugum ad easdem habitis, testibus ab ipso ·· procuratore productis et eisdem auctoritate nostra in forma iuris receptis, auditis et diligenter examinatis depositionibusque eorundem in scriptis redactis et rite publicatis dataque copia earundem dictis coniugibus ac die eisdem assignata ad dicendum in testes et dicta testium premissorum, predicti coniuges factum quoddam proposuerunt in hunc modum:
Officialis, licet Iohannes dictus de Mere et Oda, eius uxor, absolvi debeant ab impetitione ·· procuratoris ·· prepositi et conventus monialium sancti Gerlaci, agentis nomine procuratoris, ex habundanti tamen proponunt dicti Iohannes et eius uxor quod secundum consuetudinem et legem curiarum a quibus bona de quibus fit mencio in petitione dicti ·· procuratoris, moventur et descendunt, ex successione Godefridi dicti Kenterken quondam ad ipsos Iohannem et Odam sunt devoluta. Et si qui sunt testes a dicto ·· procuratore producti deponentes partem mediam dictorum bonorum esse devolutam ratione Iuette, sororis dicte Ode, ad ipsas religiosas, illi testes falsi sunt et hoc dicendo falsum deponunt. Cum secundum consuetudinem et legem predictas per quas seu secundum quas iudicandum est de proprietate dictorum bonorum et de contentis in dicta petitione, dicta bona integraliter ad ipsos Iohannem et Odam ratione dicte Ode, que remansit in seculo, sint devoluta, et dicti Iohannes et Oda ratione dicte Ode in dictis bonis dicto Godefrido successerunt insolidum. Unde facere non debent dicti Iohannes et Oda ea que dictus ·· procurator ab eisdem petit. Rationibus istis et aliis quas suppleat discretio vestra, domine ·· officialis, petunt dicti Iohannes et Oda se absolvi ab impetitione dicti ·· procuratoris et ipsum ·· procuratorem et dominos eius in expensis legitimis sibi condempnari, maxime cum premissa notoria sint in locis in quibus dicta bona consistunt et ipse ·· procurator aliqua privilegia ad probandam suam intentionem non exhibuerit nec aliquid probaverit de dictis privilegiis. Et offerunt se probaturos premisssa vel ex eis aliqua que ad intentionem suam habendam sufficiant.
Liteque similiter super premissis propositis inter ipsas partes legitime contestata, positis quibusdam positionibus ab ipsis coniugibus et habitis responsionibus dictorum ·· prepositi et ·· procuratoris ad easdem, testibus etiam ab ipsis coniugibus super premissis propositis productis et eis in forma iuris receptis, auditis et examinatis eorumque depositionibus in scriptis redactis et rite publicatis ac instrumentis et privilegiis quibusdam a dicto ·· procuratore ad fundandam intentionem suam in dicta causa in modum probationis exhibitis, tandem dictis coniugibus citatis peremptorie coram nobis Leodii ad certam diem contra dictum ·· procuratorem ad concludendum in dicta causa cum intimatione debita et consueta. Et ipsis coniugibus dicta die non venientibus, sed se contumaciter absentantibus, predicto ·· procuratore comparente et quantum debuit expectante ac in dicta causa quantum in eo fuit concludente et in eadem cum instantia ulterius procedi postulante, citatisque postmodum peremptorie coram nobis Leodii dictis coniugibus contra dictum ·· procuratorem ad feriam quartam, hora prime, post epyphaniam Domini ad audiendum quid iuris seu sententiam nostram diffinitivam in causa predicta cum intimatione debita et consueta.
Dictaque die dictis coniugibus non venientibus et se contumaciter absentantibus, predicto ·· procuratore personaliter comparente et quantum debuit expectante ac petente a nobis cum instantia ius seu sententiam diffinitivam in dicta causa a nobis promulgari, nos exigente iustitia ipsos coniuges reputantes et iudicantes contumaces, de iurisperitorum consilio, omnibusque rite actis, ipsorum reorum, contumatia divina repleta presentia, medietatem bonorum immobilium que fuerunt quondam dicti Godefridi Kenterken, de quibus fit mentio in petitionem predictam, ipsis religiosis adiudicamus et ipsos Iohannem et Odam per nostram sententiam diffinitivam ad hoc condempnamus ut dictorum bonorum divisionem cum ipsis religiosis subeant et quod dicta bona cum eisdem religiosis dividant et quod possessionem medie partis dictorum bonorum que per divisionem predictam ipsos religiosos contingunt, eosdem religiosos adhipisci permittant, dictos reos ipsis religiosis in expensis litis ob hoc factis condempnantes, taxatione earundem nobis reservata.
In cuius rei testimonium sigillum curie nostre Leodiensis presentibus litteris est appensum.
Datum anno Domini M˚ CC octuagesimo nono, feria quinta post epyphaniam Domini.
Continuata per nos a feria quarta predicta.
Et Mat[ri]fardus per dominum officialem.
Nederlandse vertaling
De officiaal van het hof van Luik maakt bekend dat de procurator van de religieuze personen, namelijk proost en convent van de zusters van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, handelend in naam van zijn volmacht en voor diezelfde religieuzen, uit hoofde van het permanent gezag van dit bisdom ten overstaan van hem een rechtszaak heeft aangespannen tegen Jan van Meer en diens echtgenote Oda uit Maastricht en verklaart dat de procurator in naam van het klooster de volgende vordering tegen Jan en Oda heeft voorgelegd:
Aan de officiaal zegt voor u in rechte: de procurator van proost en convent van de zusters van het premonstratenzerklooster Sint-Gerlach, in het bisdom Luik, als gevolmachtigde en ten behoeve van de kloosterzusters, tegen Jan van Meer en zijn echtgenote Oda, wettige zuster van wijlen Godfried Kenterken van Maastricht:
weliswaar komt uit hoofde van Jutta, wettige zuster van wijlen Godfried Kenterken, non van vrije status en geprofest in het klooster van de voornoemde religieuzen, de ene helft van de onroerende goederen van wijlen Godfried Kenterken, die voor zover het deze onroerende goederen betreft overleden is zonder testament na te laten, toe aan deze religieuzen, en komt de andere helft toe aan Oda en aan Jan, haar echtgenoot, uit hoofde van zijn vrouw Oda, en zijn die goederen wettig op hen vererfd, toch hebben Oda en Jan geweigerd om tot een verdeling van de goederen over te gaan met de religieuzen en de goederen met het klooster te verdelen, weigeren ze dat nog steeds en hebben ze met nog minder recht verhinderd en verhinderen ze dat de religieuzen het bezit van de helft van de genoemde goederen verwerven, terwijl toch overduidelijk aan diezelfde religieuzen door de Heilige Stoel is toegestaan dat zij bezittingen en andere roerende en onroerende goederen die vrije vrouwen onder de monialen en conversen, die gevlucht zijn voor de wereld en in het klooster het habijt van religieuzen hebben aangenomen, erfrechtelijk toegevallen zijn of op enige andere wettige wijze, dat zij die goederen mogen vragen, ontvangen en ook behouden nadat zij in het klooster hun kloostergelofte hebben gedaan.
Daarom vraagt de procurator om de genoemde beklaagden uit naam van de genoemde religieuzen of voor de religieuzen zelf te veroordelen en hen te dwingen om tot de verdeling van de genoemde goederen met de religieuzen over te gaan en de goederen met de religieuzen te delen; ofwel dat de officiaal de genoemde goederen onder diezelfde partijen verdeelt of doet verdelen en de helft van de genoemde goederen aan de religieuzen zal toewijzen en dat hij de gedaagden hiertoe zal veroordelen en zal dwingen dat zij de religieuzen toestaan om de helft van de genoemde goederen te verwerven, die uit hoofde van de genoemde verdeling aan hen toekomt, op grond van de voornoemde redenen; en de procurator vraagt om de genoemde gedaagden uit naam van de genoemde religieuzen of ten gunste van de religieuzen zelf te veroordelen in de onkosten die gedaan zijn en nog gedaan zullen worden, waarbij hij de officiaal verzoekt om het voorafgaande voor zover het recht strekt zo veel mogelijk met de voorafgaande zaken van de rechtszaak in bijzijn van rechtschapenen als waar te doen erkennen.
Dit zegt en vraagt de procurator, zich het recht voorbehoudend om zaken toe te voegen, weg te laten enz., verklarend dat hij bevoegd is in de voorgaande zaken die hij zal bewijzen.
Nadat het geschil over de genoemde vordering tussen deze partijen wettig aanhangig is gemaakt, valselijk handelen is afgezworen, door proost en procurator hun argumenten en door de echtelieden hun antwoorden daarop naar voren zijn gebracht, getuigen door de procurator zijn voorgebracht en op het gezag van de officiaal in wettige vorm toegelaten, gehoord, zorgvuldig onderzocht, op schrift gesteld en passend bekend gemaakt, een afschrift ervan aan de echtelieden gegeven en hun een dag is toegewezen om zich te verweren tegen de getuigen en hun verklaringen, hebben de echtelieden de zaak als volgt voorgelegd:
De officiaal: het is passend dat Jan van Meer en zijn vrouw Oda moeten worden bevrijd van de vordering van de procurator van proost en convent van de zusters van Sint-Gerlach, handelend als procurator, ten overvloede stellen Jan en zijn vrouw dat volgens de gewoonte en wet van de hoven waar de goederen, genoemd in de vordering van de procurator, onder ressorteren en van afhangen, uit de erfenis van wijlen Godfried Kenterken aan Jan en Oda zijn toegevallen. En indien er getuigen zijn, geproduceerd door de procurator, die zeggen dat de helft van de genoemde goederen vanwege Jutta, zuster van Oda, zijn toegevallen aan de religieuzen, dan zijn dit valse getuigen en door dit te zeggen leggen ze een valse getuigenis af. Want volgens de voornoemde gewoonte en wet, door middel waarvan geoordeeld moet worden over de eigendom van de genoemde goederen en over de inhoud van de genoemde vordering, zijn de genoemde goederen in hun geheel aan Jan en Oda toegevallen vanwege Oda, die in de wereld gebleven is, en Jan en Oda hebben vanwege Oda de genoemde goederen van Godfried in hun geheel geërfd.
En daarom hoeven Jan en Oda niet te doen wat de procurator van hen eist. Om deze en andere redenen die de officiaal inzicht verschaffen, vragen Jan en Oda dat zij vrijgesproken worden van de eis van de genoemde procurator en dat de procurator en zijn heren veroordeeld worden in de wettige kosten, met name omdat het bovenstaande algemeen bekend is in de plaatsen waar de genoemde goederen liggen en omdat de procurator zelf geen oorkonden heeft voorgelegd om zijn eis te bewijzen, en evenmin iets bewezen heeft uit de genoemde oorkonden. En Jan en Oda bieden aan om het voorafgaande te bewijzen ofwel daaruit hetgeen voldoende is voor hun stelling.
En zo is het geschil over het voorafgaande gelijkelijk door beide partijen wettig aanhangig gemaakt, zijn de standpunten van de echtelieden vastgesteld en de antwoorden van de proost en procurator daarop gegeven, zijn de getuigen die door de echtelieden naar voren waren gebracht, gepresenteerd en in vorm van recht ontvangen, gehoord en onderzocht en hun verklaringen schriftelijk vastgelegd en naar behoren openbaar gemaakt, zijn zekere oorkonden en privileges door de procurator ter onderbouwing van zijn doel in de genoemde zaak in de vorm van bewijs voorgelegd, zijn uiteindelijk de genoemde echtelieden onverwijld gedaagd bij de officiaal te Luik op een zekere dag om tegen de procurator in genoemde zaak te concluderen met de vereiste en gebruikelijke dagvaarding.
En omdat diezelfde echtelieden op de genoemde dag niet gekomen zijn, maar op verlies van rechten afwezig waren, de procurator aanwezig was, wachtte zolang hij verplicht was en in de genoemde zaak, voor zover het aan hem lag, geconcludeerd heeft en met aandrang verzocht om in deze zaak verder te procederen, zijn de echtelieden daarna definitief gedaagd bij de officiaal te Luik in aanwezigheid van de procurator als tegenpartij op woensdag na Driekoningen, op het uur van de priem, om te horen wat het recht ofwel de definitieve uitspraak in de genoemde zaak zal zijn, met de verplichte en gebruikelijke dagvaarding.
Toen op de genoemde dag de genoemde echtelieden niet gekomen zijn en met verlies van rechten afwezig waren, de voornoemde procurator persoonlijk aanwezig was, wachtte zolang als hij verplicht was, met aandrang aan de officiaal gevraagd heeft om het recht ofwel de definitieve uitspraak in de genoemde zaak uit te spreken, heeft de officiaal zoals rechtens vereist verklaard dat de echtelieden Jan en Oda zich schuldig hebben gemaakt aan minachting van de rechtsgang, met raad van rechtsgeleerden, en nadat alle handelingen rechtens waren gedaan, heeft hij de helft van de onroerende goederen die van wijlen Godfried Kenterken waren, waarvan melding is in de genoemde vordering, toegewezen aan de religieuzen en Jan en Oda in zijn definitief vonnis veroordeeld tot de verdeling van de goederen met de religieuzen en bepaald dat zij de genoemde goederen met de religieuzen zullen verdelen en aan hen zullen toestaan om het bezit van de helft van de genoemde goederen, die door de voornoemde verdeling aan hen toekomt, te verwerven, daarbij de beklaagden veroordelend in de gerechtskosten die de religieuzen hiervoor hebben gedaan, waarbij de schatting van die kosten voorbehouden blijft aan de officiaal.
Bezegeld met het zegel van het hof van Luik.
Gegeven op 12 januari 1289.
Voortgezet door ons vanaf donderdag.
En Mat[ri]fardus voor de officiaal.
Nadere toelichting
Lees meerpartners
donateurs
.avif)
