Korte samenvatting
Rooms-koning Rudolf I hernieuwt en bevestigt de door keizer Frederik II verleende privileges aan het Sint-Servaaskapittel te Maastricht d.d. 1215 juli 28 en 1236 september 9, waarvan de teksten zijn geïnsereerd.
Latijnse tekst van de oorkonde
Rudolphusa, Dei gratia Romanorum rex semper augustus, universis sacrib imperiib Romanib fidelibus presentes litteras inspecturis imperpetuum.
Privilegia clare recordationis domini Fridericic, Romanorum imperatoris, divi predecessoris nostri, inspeximus et audivimus diligenter, sub inferius adnotato tenore conscripta, quorum utique talis est forma:
– – – (hierna volgt de tekst van de oorkonden d.d. 1215 juli 28 en 1236 september 9, zie respectievelijk Collectie Sint-Servaas, nr. 10, en Huillard-Bréholles, Historia diplomatica IV-2, 764-765).
Nos itaque honorabilium virorum .. decani et capituli Sancti Seruatii Traiectensis, dilectorum capellanorum nostrorum, devotis supplicationibus inclinati, predicta privilegia prout sunt superius adnotata et universa et singula que continentur in eis ex benignitate regia rata habentes et grata, eadem liberaliter innovamus, confirmamus et huius scripti patrocinio communimus, tenore presentium et edicto regali districtius inhibentes ne qua persona, alta vel humilis, contra ea vel aliquod premissorum venire quomodolibet audeat vel presumat. Quod qui facere ausu temerario forte presumpserit, gravem regie indignationis offensam se noverit incursurum.
In cuius rei testimonium et perpetui roboris firmamentum, presens scriptum exinde conscribi et magestatisd nostre sigillo iussimus communiri.
Datum Colonie, kalendas novembris, indictione secunda, anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo tercio, regni vero nostri anno primoe.
Nederlandse vertaling
Rooms-koning Rudolf heeft de privileges van zijn voorganger, keizer Frederik, nauwkeurig onderzocht en gehoord, waarvan de woordelijke inhoud de volgende is:
– – – (hierna volgt de tekst van de oorkonden d.d. 1215 juli 28 en 1236 september 9, zie respectievelijk Collectie Sint-Servaas, nr. 10, en Huillard-Bréholles, Historia diplomatica IV-2, 764-765).
Op verzoek van deken en kapittel van Sint-Servaas te Maastricht, zijn geliefde kapelanen, heeft Rudolf de voornoemde privileges zoals zij hierboven zijn opgeschreven en alles wat daarin staat, geldig verklaard, vernieuwd, bevestigd en met deze oorkonde medegedeeld, en hij verbiedt iedereen, hoog of laag, in te gaan tegen die privileges of iets van het voorgaande.
Rudolf heeft bezegeld.
Gegeven te Keulen, op 1 november 1273.
Nadere toelichting
Lees meerRooms-koning Rudolf I hernieuwt en bevestigt de door keizer Frederik II verleende privileges aan het Sint-Servaaskapittel te Maastricht d.d. 1215 juli 28 en 1236 september 9, waarvan de teksten zijn geïnsereerd.
Origineel
A. Maastricht, HCL, toegangsnr. 14.B002A, archief kapittel van Sint-Servaas te Maastricht, 1062-1797, inv. nr. 54. Gelinieerd. Beschadigd.
Aantekeningen op de achterzijde: 1o door 14e-eeuwse hand: Con[firm]atio privilegiorum regalium a .. rege Rud[olphi]. – 2o door 15e-eeuwse hand: Item confirmatio sentencie pro preposito (bovenschreven) et (bovengeschreven) capitulo Sancti Seruatii contra episcopum Leodiensem super hoc quod ad iurisdictionem solius imperii pertinent et episcopo in aliquo non teneantur late. – 3o door 15e-eeuwse hand: XVIII et XVIIII. – 4o door 16e-eeuwse hand: Anno 1273. – 5o door 17e-eeuwse hand: Exhibitum contra Tongrensis penultima augusti anno etc. L primo. – 6o door 17e-eeuwse hand: 40 / Capsula imperialium. – 7o door 17e-eeuwse hand: Capsula imperialium. – 8o door 18e-eeuwse hand: R. M.J.
Bezegeling: één uithangend bevestigd zegel, dat aangekondigd is, namelijk: S1 van rooms-koning Rudolf I, van witte was, beschadigd. Voor een beschrijving en afbeelding van S1 en een mogelijk latere bevestiging, zie Venner, ‘Zegels’, nr. 50.
Afschriften
B. eind 13e eeuw, Maastricht, HCL, toegangsnr. 14.B002A, archief kapittel van Sint-Servaas te Maastricht, 1062-1797, inv. nr. 10 (cartularium) = [Liber privilegiorum], fol. 10r-11r (= nieuwe fol. 27r-28r), nr. 18, naar A. – C. 15e eeuw, Ibidem, toegangsnr. 14.B001, archief kapittel van Onze Lieve Vrouw te Maastricht, 1096-1796, inv. nr. 31 (cartularium), fol. 177v-179r, onder de rubriek: Item tenores omnium et singulorum exhiborum sequuntur per ordinem in hunc modum et sunt tales, en onder caput: Item aliarum litterarum imperialium domini Rudolphi, Romanorum regis, sigillo eius ut prima facie apparuit regio albe cere rotondo in cordula cericea rubei nigri croceique pre vetustate fere albi colorum in qua expressa habebatur ymago imperatoris in dextera ceptrum regale, in sinistra vero pommum imperiale, omni cruce superposita in circumferentia vero eiusdem sigilli caracteribus seu litteris expressa erant hec verba: Rudolphus, Dei gratia Romanorum rex, semper augustus, sigillatarum et bullatarum tenores sequuntur in modum sequentem, naar A. – D. 1640, Ibidem, toegangsnr. 14.B002A, archief kapittel van Sint-Servaas te Maastricht, 1062-1797, inv. nr. 1741 (cartularium) = Liber sive regestum originis ecclesie Sancti Seruatii Traiec[tensis] illiusque privilegiorum, donationum ac iurium ex originalibus et libro chartarum manu Ioannis Choris, receptoris capituli, descriptorum, p. 86, onder de rubriek: Rudolphus sententiam precedentem et latoma Frederico et specialiter previlegia de libertate ab omni exactione, onvolledig, naar A. – E. 17e eeuw, Idem, inv. nr. 12 (cartularium) = Cartularium ecclesie collegialis Sancti Servati (aldus) Trajecti ad Mosam, tomus secundus, Documenta imperialia et ducalia, fol. 43v-45v, onder caput: Imperialia, en onder de rubriek: Confirmatio privilegiorum, libertatum et specialiter quod officiales et ministri ecclesie ab omni iure civili et forensi et omni exactione sint liberi, etiamsi sint mercatores. Item per sententiam imperatoris et magnatum seu principum imperii decisum ecclesiam Sancti Seruatii ad imperium spectare et episcopo Leodiense in nullo subesse aut teneri, mogelijk naar A. – [F]. niet voorhanden, maar bekend uit G, cartularium van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht = Liber A, fol. 204v. – G. vóór 1768, Ibidem, toegangsnr. 22.001A, Handschriftencollectie (voormalig) Gemeentearchief Maastricht, 14de-20ste eeuw, inv. nr. 199a (cartularium) = Diplomata Trajectensia de anno 800 ad 1664, p. 399, onder de rubriek: 1273, Rudolphus, Romanorum rex, confirmat privilegium Frederici, imperatoris, quo in specialem suam protectionem sumpsit ecclesiam Sancti Servatii et quod episcopus Leodiensis nullam habeat iurisdictionem in predicta ecclesia nec super personis eidem subiectis, datum Colonie, kalendas novembris 1273, naar A.
Uitgaven
a. Miraeus-Foppens, Opera diplomatica IV, 255, naar een afschrift in cartularium van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht (berustend te Parijs, Bibliothèque Nationale, Fonds Latin). – b. Winkelmann, Acta imperii II, 77, nr. 87 (onvolledig), indirect naar afschriften in cartularia van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht (berustend te Parijs, Bibliothèque Nationale, Fonds Latin).
Regesten
Verkooren, Inventaire des chartes et cartulaires, 137. – De Borman, ‘Notice’, 48-49. – Habets,‘Codex diplomaticus’, 46, nr. 78. – Böhmer, Regesta imperii VI-1, 24. – Doppler,‘Verzameling [800-1273]’, 249-250, nr. 194. – Haas,Chronologische lijst, 67, nr. 168. – Nuyens, Inventaris Sint-Servaas, 53, nr. 54.
Samenhang
Voor de oorkonde van keizer Frederik II d.d. 1215 juli 28, zie Collectie Sint-Servaas, nr. 10. Voor diens oorkonde d.d. 1236 september 9 (voor een editie, zie Huillard-Bréholles, Historia diplomatica IV-2, 764-765).
Tekstuitgave
Het onderscheid tussen c en t is moeilijk zichtbaar.
partners
donateurs



.avif)





