Korte samenvatting
Paus Gregorius X deelt (aan het Sint-Servaaskapittel te Maastricht) twee van de door hem op het concilie van Lyon bekendgemaakte constituties mee, namelijk inzake bigamie en het beëindigen van de diensten door de kanunniken.
Latijnse tekst van de oorkonde
Gregorius, episcopus servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriama duas constitutionibus nuper a nobis in generali Lugdunensi concilio promulgatis presentibus fecimus annotari, quarum tenores tales sunt:
(1) Altercationisb antique dubium presentis declarationis oraculo decidentes, bigamos omni privilegio clericali declaramus esse nudatos et cohertioni fori secularis addictos, consuetudine contraria non obstante. Ipsis quoque sub anathemate prohibemus deferre tonsuram vel habitum clericalem.
(2) Sic canonici a divinis cessare voluerunt, prout in ecclesiis aliquibus sibi ex consuetudine vel alias vendicant, antequam ad cessationem huiusmodi quoquo modo procedant, in instrumento publico vel patentibus litteris sigillorum suorum aut alterius autentici munimine roboratis, cessationis ipsius causam exprimant, et illud vel illas ei contra quem cessare intendunt, assignent, scituri quod si, hoc pretermisso, cessaverint vel causa quam expresserint non fuerit inventa canonica, omnia que de quibuscumque proventibus illius ecclesie in qua cessatum fuerit cessationis tempore perceperunt, restituent. Illa vero que pro eodem tempore debentur eisdem, nullo modo percipient, sedd ipsi ecclesie cedere ac nichilominus ei contra quem cessaverant, de dampnis et iniuriis satisfacere tenebuntur. Si autem causa eadem canonica fuerit iudicata, is qui oocasioneme cessationi dederat, ad omne interesse dictis canonicis et ecclesie, cui debitum officium eius est culpa subtractum, ad certa[m qu]antitatem taxandam et in divini cultus augmentum convertendam, superioris arbitrio condempnetur. Ceterum detestabilem abusum horrende indevotionis illorum qui crucis, beate Virginis aliorumve sancto[r]um ymagines seu statuas irreverenti ausu tractantes, eas in aggravationem cessationis huiusmodi prosternunt in terram urticis spinisque supponunt, penitus reprobantes, aliquid tale decetero fieri districtius inhibemus, statuentes ut in eos qui contra fecerint, ultrix procedat dura sententia que delinquentes sic graviter puniat, quod alios a similium presumptione compescat.
Datum Lugdunum, XIIII kalendas ianuarii, pontificatus nostri anno terciof.
Nederlandse vertaling
Paus Gregorius heeft twee constituties, die onlangs op het generaal concilie te Lyon zijn bekendgemaakt, ter eeuwige herinnering laten optekenen in deze oorkonde, waarvan de inhoud luidt als volgt:
(1) Omdat hij de onzekerheid van een oud twistpunt wil beslissen, verklaart hij dat bigamisten van ieder kerkelijk voorrecht zijn ontdaan en zijn toegewezen aan de wereldlijke rechtspraak, niettegenstaande de tegenovergestelde gewoonte. Ook verbiedt hij onder dreiging van de banvloek om hen de tonsuur te geven of het habijt.
(2) Als kanunniken willen ophouden met hun goddelijke taken, zoals zij dat in sommige kerken voor zichzelf opeisen uit gewoonte of anderszins, dan dienen zij alvorens hier op welke wijze dan ook daadwerkelijk toe over te gaan, de reden van dit besluit neer te leggen in een openbaar instrument of een oorkonde, bekrachtigd met hun eigen zegel of door iemand anders die authentieke bewijskracht heeft; en zij dienen bekend te maken waarom ze daarmee willen ophouden in de wetenschap dat, als zij dit doen terwijl ze dat achterwege hebben gelaten of als er geen kerkrechtelijke reden is, ze dan alle inkomsten van de kerk waar ze zijn opgehouden, moeten terugbetalen op het moment van de stopzetting. Die zaken die hen voor dezelfde tijd verschuldigd zijn, mogen zij op geen enkele wijze ontvangen, maar zij zijn gehouden deze aan de kerk te geven en desalniettemin diegene schadeloos te stellen ten opzichte van wie zij zijn opgehouden. Als echter wordt geoordeeld dat er een kerkrechtelijke reden is, dan zal degene die aanleiding gaf tot het terugtreden, worden veroordeeld door een hoger gerecht voor alle schade aan de kanunniken en hun kerk, waaraan door zijn schuld de verschuldigde functie is onttrokken, getaxeerd op een zekere hoeveelheid en omgezet ter vermeerdering van de goddelijke eredienst. Verder keurt hij het verachtelijke misbruik af van de verschrikkelijke oneerbiedigheid van degenen die afbeeldingen of beelden van het kruis, de heilige Maagd of andere heiligen behandelen met een gedurfde oneerbiedigheid en deze, in verergering van hun ophouden, op de grond gooien en er brandnetels en doornen onder leggen. Hij verbiedt ten zeerste dat zoiets dergelijks in het vervolg nog zal gebeuren en bepaalt dat tegen degenen die in strijd met dit verbod handelen, met een streng vonnis zal worden opgetreden dat de overtreders zo zwaar straft dat het anderen zal weerhouden van soortgelijk misbruik.
Gegeven te Lyon, op 19 december 1274.
Nadere toelichting
Lees meerpartners
donateurs
.avif)
